Słowniczek nazewnictwa medycznego czyli o ginekologii ludzkim językiem
Autor: dr n. med. Patrycja FieglerSpis treści
CytologiaUltrasonografia
Ciąża
Krioterapia
Choroby
Antykoncepcja
1. Cytologia
Co to za badanie?
Cytologia jest to bezbolesne badanie polegające na pobraniu komórek z szyjki macicy specjalną jednorazową szczoteczką na szkiełko. U osób bardziej wrażliwych moment pobierania wiąże sie z uczuciem niewielkiego dyskomfortu. Pobrany materiał jest następnie rozprowadzany cienką warstwą na jego powierzchni i natychmiast spryskiwany utrwalaczem (jest to tzw. rozmaz cytologiczny). Tak przygotowany rozmaz podlega odpowiednim barwieniu (metodą Papanicolaou) w laboratorium a następnie poddawany jest ocenie mikroskopowej i opisowi wg tzw. standardu Bethesda. Proszę zwrócić uwagę, że nie obowiązuje już stare nazewnictwo, do którego większość kobiet jest bardzo przyzwyczajona - czyli tzw. stopnie I, II ,III, IV Pap.
Jaki jest cel badania cytologicznego?
Badanie cytologiczne służy profilaktyce i wykrywaniu stanów przednowotworowych a także raka inwazyjnego szyjki macicy. Na podstawie badania cytologicznego ustala się dalsze postępowanie diagnostyczne (np. badanie kolposkopowe, pobranie wycinków i wyłyżeczkowanie kanału szyjki) oraz terapeutyczne. Badanie cytologiczne obniża ryzyko zgonu z powodu raka szyjki o ponad 80 procent. Wykonywane regularnie co dwa - trzy lata ma ogromna wartość profilaktyczną, ponieważ obserwowane pod mikroskopem zmiany zwykle o wiele lat wyprzedzają rozwój nowotworu.
Jak przygotować się do badania?
Na kilka dni przed badaniem nie należy stosować leków dopochwowo. Pacjentka powinna powstrzymać się od stosunków płciowych co najmniej 24 godziny przed badaniem. W przypadku stwierdzenia stanu zapalnego pochwy wskazane jest ich wyleczenie. Informacje, które należy zgłosić wykonującemu badanie lekarzowi to: data ostatniej miesiączki i czas trwania cykli miesiączkowych, aktualnie przyjmowane leki - zwłaszcza hormonalne. Badanie może być wykonywane u pacjentek w każdym wieku, a także u kobiet ciężarnych. Czasem po pobraniu materiału może wystąpić niewielkie, krótkotrwałe plamienie zwłaszcza u osób, które przebyły zabiegi na szyjce macicy, np zabieg likwidacji tzw. nadżerki.
Co dalej po pobraniu materiału?
Badania odczytują specjaliści wyszkoleni w zakresie cytologii ginekologicznej. Wynik po otrzymaniu może pozostać w recepcji do odbioru osobistego lub informacja o nim może być przesłana pocztą elektroniczną. Typowy czas otrzymania wyniku to około 14-21 dni. Wynik zostanie podany opisowo oraz wyznaczone będzie dalsze postępowanie. Wraz z wynikiem zaproponowany będzie również termin kolejnej kontroli.
Jak często wykonuje się cytologię?
Badania cytologiczne rozpoczęte powinny zostac 3 lata po inicjacji seksualnej (lub w 21 roku życia) i powtarzane regularnie co rok do 30 roku życia, a następnie co 2-3 lata (jeśli trzy poprzednie wyniki były prawidłowe).
2. Ultrasonografia
Co to za badanie?
Usg wykorzystuje się do uwidocznienia struktur niemożliwych do oceny podczas badania ginekologicznego. Mozliwy jest np. dokładny pomiar wielkości macicy, obecności mięśniaków w ścianie trzonu lub jamie macicy, grubości błony śluzowej trzonu macicy oraz stanu jajnikow. W okresie ciaży ultarsonograficznie można potwierdzić obecnośc w macicy żywej ciąży, wykryć nieprawidłowości genetyczne u płodu (wraz z badaniami biochemicznymi) oraz ocenić anatomię płodu. Jest nieocenioną metodą w przypadku prowadzenia ciąży wysokiego ryzyka. Nie wykazano jednoznacznie szkodliwego wpływu fal na płód jednak uważa się, że do badania u ciężąrnej powinny istnieć wskazania medyczne. Usg z reguły wykonujemy w 11-13 tygodniu, celowane na wady rozwojowe 20-22tygodniu oraz 30-32. W ciąży zagrożonej wykonujemy badania w zależności od wskazań klinicznych, w tym również ocenę stanu ciąży metodą Doppler USG z badaniem przepływów naczyniowych.
3. Ciąża
USG we wczesnej ciąży:
We wczesnej ciąży około 6 tygodnia jej trwania widoczny jest zarodek wraz z czynnością serca, która powinna być szybsza niż 80 uderzeń na minutę. Możliwe jest też rozpoznanie ciąży mnogiej w przypadku której oceniamy liczbę pęcherzyków ciążowych wraz z zarodkami, umiejscowienie i liczbę kosmówek, co jest niezmiernie ważne w prognozowaniu późniejszego rozwoju ciąż wielopłodowych.
Diagnostyka prenatalna:
Jest to szereg procedur w skład których wchodzą badania ultarsonograficzne, biochemiczne oraz w dalszej kolejności inwazyjne mające na celu oszacowanie ryzyka np. Zespołu Downa lub też wykrycie i zdiagnozowanie wady u płodu. We wczesnej ciąży pomiędzy 10 a 13 tygodniem wykonujemy pomiary przezierności karku (NT) oraz uwidaczniamy kość nosową (NB). Maksymalna dopuszczalna grubość NT wynosi od 2,5 mm do 3 mm. W przypadku uzyskania innych niż wymienione pomiarów, biorąc pod uwagę wiek matki, kierujemy Pacjentkę do dalszej diagnostyki. W wybranych sytuacjach wkazane może być wykonanie tzw. testu potrójnego. Polega on na ocenie we krwi matki stężenia gonadotropiny, estriolu oraz alfafetoproteiny. Nieprawidłowe wartości powyższych oznaczeń, opracowane komputerowo, informują o ryzyku dla płodu.
USG w II trymestrze ciąży:
W tym okresie ciąży w badaniu ultrasonograficznym wykrywa się znaczną większość wad rozwojowych płodu. Niemal wszystkie struktury płodu można poddać dokładnej analizie, łącznie z budową serca, przeponą, mózgowiem, nerkami oraz narządami płciowymi. Zwracamy szczególną uwagą na masę płodu, mogącą ulegać zmianom zarówno w kierunku jej zmniejszania, jak i w kierunku zwiększania. Ilość płynu owodniowego także może ulegać nagłym zmianom. Zwiększać się w przypadku wad układu pokarmowego lub maleć w skutek przedwczesnego pęknięcia błon płodowych, nie zawsze łatwego do zaobserwowania przez matkę bądź wad nerek u płodu.
Poród przedwczesny (pomiędzy 22 a 37 tygodniem ciąży)
Najczęstszymi objawami zagrożenia porodem przedwczesnym są skurcze macicy (twardy, napięty brzuch), skracanie się i rozwierania szyjki macicy - najczęściej z pojawieniem sie dużej ilości wydzieliny w pochwie. Dla rozpoznania skracania się szyjki macicy i rozwierania jej ujścia wewnętrznego posługujemy się ultrasonografią z użyciem sondy dopochwowej, mierząc długość kanału szyjki macicy, która nie powinna być mniejsza niż 2,5 cm oraz oceniając zaawansowanie ewentualnego jej rozwierania się w okolicy dolnego bieguna jaja płodowego. Jest to obiektywnie wiarygodny parametr, świadczący o pojawieniu się schorzenia nazywanego niewydolnością cieśniowo-szyjkową, które leczymy przez założenie specjalnego krążka na szyjkę.
PIH - nadciśnienie indukowane ciążą
Nadciśnienie indukowane ciążą (PIH) -terminem tym określamy pojawienie się wzrostu ciśnienia tętniczego krwi u pajentki mającej normalne ciśnienie przed ciążą (szczególnie u kobiet będących pierwszy raz w ciąży) a w niektórych przypadkach z obecnością białka w moczu oraz obrzęków uogólnionych - co ważne nie ustepujących po przespanej nocy. Nadciśnienie indukowane ciążą z towarzyszącym lub nie białkomoczem wraz z obrzękami jest niezwykle niebezpiecznym schorzeniem, wymagającym natychmiastowego leczenia. Może doprowadzić do wewnątrzmacicznego zahamowania wzrastania płodu, ataku dragwek okreslanego mianem rzucawki a w konsekwencji do przedwczesnego oddzielenia się łożyska z obfitym krwawieniem u matki oraz zaburzeniami krzepnięcia mogacymi doprowadzic do zgonu.
Cukrzyca ciążowa - GDM:
W trakcie II trymestru może pojawić się cukrzyca ciążowa, będąca zjawiskiem przemijającym po porodzie, ale mogąca również ulec utrwaleniu. Rozpoznajemy ją, wykonując test doustnego obciążenia glukozą (50g).
Ocena dobrostanu płodu:
Stan wewnątrzmaciczny płodu oceniamy obiektywnie za pomocą badań kardiotokograficznych (KTG), w razie konieczności w USG badamy przepływy krwi w naczyniach pępowinowych i tętnicach macicznych. Matce polecamy nadzór nad ruchami płodu w postaci liczenia ich do 10, co stanowi prosty i jedyny sposób subiektywnej oceny stanu wewnątrzmacicznego płodu. W zaawansowanej ciąży badania KTG wykonujemy co najmniej raz w tygodniu, przyszła matka liczy ruchy płodu. Niepokój powinien wzbudzać brak 10 ruchów w czasie dłuższym niż 3 godziny, przy czym nie należy opierać się na jednorazowym tego typu zdarzeniu, ciężarna kobieta obserwuje ruchy swojego dziecka od 34 tygodnia ciąży.
Co po 38 tygodniu?
Ocenie poddajemy przygotowanie szyjki macicy do skracania się i rozwierania, obniżanie się części przodującej płodu i zbliżanie się jej do tzw. linii międzykolcowej. Osiągnięcie przez część przodującą tej wysokości świadczy o wstawieniu się płodu do kanału rodnego. Ma to miejsce szybciej u kobiet, które nie rodziły, niż u wcześniej rodzących, choć nie stanowi u tych pierwszych czynnika prognozującego czas rozpoczęcia się porodu. W tym okresie ciąży dochodzi już zwykle do ustabilizowania się położenia płodu, tzn. przoduje główka (w znaczącej większości), miednica, lub mamy do czynienia z położeniem poprzecznym czy skośnym, co należy do rzadkości i zwykle wiąże się z anomaliami budowy macicy. Jeśli poród nie odbędzie się do czasu wyliczonego terminu, mówimy o ciąży przeterminowanej, zalecamy zgłoszenie się do oddziału szpitalnego 7 dni po terminie porodu.
Badania w czasie ciąży Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie opieki przedporodowej w ciąży o prawidłowym przebiegu:
| Termin badania | Badania diagnostyczne | Badnia laboratoryjne |
|---|---|---|
| do 10 t.c. - pożądane jest, aby pierwsza wizyta odbyła się między 7 a 8 t.c. |
|
Badania obowiązkowe:
|
| 11 - 14 t.c. |
|
Badania obowiązkowe:
Badanie w kierunku wad uwarunkowanych genetycznie: NT, NB, test podwójny - PAPP-A+bHCG |
| 15 - 20 t.c. |
|
Badania obowiązkowe:
|
| 21 - 26 t.c. |
|
Badania obowiązkowe:
|
| 27 - 32 t.c. |
|
Badania obowiązkowe:
|
| 33 - 37 t.c. |
|
Badania obowiązkowe:
|
| 38 - 39 t.c. |
|
Badania obowiązkowe:
|
| po 40 t.c. |
|
Badania zalecane:
|
4. Krioterapia:
Krioterapia- bezbolesna, bezkrwawa, szybka (ok.10min) metoda usuwania zmian na tarczy szyjki macicy (błędnie nadżerek). Znajduje także zastosowanie w leczeniu brodawek wywołanych infekcją wirusem HPV (kłykciny), łatwo krwawiących nadżerek, nawracjacych stanów zapalnych wywołanych nadżerką, endometriozy na szyjce macicy. Zamrożona tkanka chroni zdrową tworząc "opatrunek" zapobiega zakażeniu gojącego się miejsca. Zamrożenie umożliwia wygojenie się miejsca leczonego bez powstania blizny co jest szczególnie ważne dla kobiet planujących ciażę (problem z blizną w czasie porodu, przedwczesne rozwieranie się szyjki przed terminem porodu). Zabieg zamrożenia wykonuje się po zakończonej miesiączce. Pacjentka przez 5 - 8 tygodni musi powstrzymać się od współżycia.
5. Choroby:
Ektopia (błędnie zwana nadżerką):
Ektopia części pochwowej szyjki macicy jest częstym stanem spotykanym u kobiet. Zmiana ta nie jest traktowana jako stan przedrakowy w przypadku prawidłowej cytologii. Zmiana na szyjce macicy może bardzo obficie wytwarzać śluz powodujący upławy, na które skarżą się pacjentki. Jedną z metod leczenia tej dolegliwości jest wlaśnie krioterapia.
Przewlekłe zakażenie wirusem HPV - wirusem brodawczaka ludzkiego:
Praktycznie nie ma raka szyjki bez poprzedzającej go infekcji HPV. Za czynniki ryzyka zakażenia HPV uważa się: wczesne rozpoczynanie współżycia seksualnego, dużą liczbę partnerów seksualnych, seks bez prezerwatyw a także czynniki dodatkowe: długotrwałą antykoncepcję hormonalną, palenie tytoniu, dużą liczbę przebytych porodów. Pomoc w wyeliminowaniu zakażeń HPV oferuje szczepionka zapobiegająca całkowicie długotrwałym infekcjom HPV typami 16/18 - związanymi z rozwojem 70% raków szyjki macicy.
Rak błony śluzowej trzonu macicy:
Etiologia raka błony śluzowej trzonu macicy jest wieloczynnikowa. Schorzenie to najczęściej dotyka kobiet otyłych, cierpiących na cukrzycę oraz nadciśnienie tętnicze. Najczęściej zgłaszanym objawem chorobowym jest nieprwidłowe krwawienie z dróg rodnych. Jedna z nieinwazyjnych metod diagnostycznych, możliwa do wielokrotnego powtarzania jest właśnie usg przezpochwowe. W przypadkach podejrzenia o zmiany patologiczne w jamie macicy należy poszerzyć diagnostykę o pobranie wycinków z jamy oraz kanału szyjki macicy - abrazja frakcjonowana lub pod kontrolą wzroku - histeroskopia.
Rak jajnika:
Rak jajnika jest trzecim co do częstości występowania i trzecim pod względem liczby zgonów nowotworem narządów płciowych u kobiet w Polsce. Mimo stosowania radykalnych zabiegów oraz efektywności leczenia chemioterapeutykami wciąż nie uzyskuje się spektakularnych wyleczeń. Do czynników ryzyka raka jajnika należą: czynniki rodzinne i genetyczne - rak jajnika w I stopniu pokrewieństwa (matka, siostra, córka) lub w I i II stopniu pokrewieństwa (babka, ciotka), zespół raka sutka i jajnika, zespół Lynch II (rak okrężnicy i odbytnicy, rak trzonu macicy, rak jajnika), wiek, dieta bogatotłuszczowa, pełne mleko, kawa, nikotyna, niepłodność, miejsce zamieszkania w krajach wysoko uprzemysłowionych z wyższym statusem socjoekonomicznym. Szczytowa zachorowalność to wiek 70-79 lat. Czynniki zmniejszające ryzyko raka - to przebyte ciąże, długotrwałe karmienie piersią, antykoncepcja hormonalna. Badanie profilktyczne w kierunku raka jajnika obejmuje badanie ginekologiczne, usg przezpochwowe oraz ocenę stężenia antygenu Ca 125 (stężenie powyżej 35 U/ml). Wskaźnik ten nie jest całkowicie swoisty dla raka jajnika i jego podwyższone stężenie można stwierdzić także w innych schorzeniach, takich jak endometrioza, mięśniak czy stany zapalne przydatków. Należy zawsze pamiętać, że wywiad i badanie ginekologiczne nadal pozostają ważnymi metodami w rozpoznawaniu tego nowotworu.
Rak piersi:
Rak piersi jest najczęściej rozpoznawanym nowotworem u kobiet w Polsce. W ciagu ostanich kilkunastu lat wzrosła ilość pacjentek zdiagnozowanych, równocześnie dzięki coraz powszechniej stosowanej wczesnej diagnostyce i postępowi w leczeniu tej choroby spadła liczba zgonów. Rak piersi wykryty i leczony we wczesnym etapie rozwoju rokuje dobrze. Najpowszechniej stosowaną metodą obrazowania zmian w piersiach jest mammografia. Pozwala ona na wykrywanie zarówno niewielkich zmian nowotworowych, jak i zmian, które stanowią etap pośredni na drodze przekształcania się w nowotwór złośliwy, czyli raka przedinwazyjnego. Mammografia wykonywana jest raz na 1-2 lata. Natomisat badanie ultrasonograficzne jest szczególnie polecane u młodszych kobiet przed 40. rokiem życia, gdyż w tym okresie bogato gruczołowa budowa piersi nie stanowi przeszkody dla prawidłowej oceny ultrasonograficznej. Badanie mammograficzne jest zalecane w Polsce dla kobiet powyżej 49. roku życia. W przypadku obciążenia rodzinnego diagnostykę należy rozpocząć już w wieku 8-10 lat młodszym. Regularne ćwiczenia fizyczne, utrzymywanie właściwej wagi ciała czy ograniczenie podaży alkoholu w diecie, pozwalają na obniżenie ryzyka wystąpienia tego nowotworu.
6. Antykoncepcja
Mirena - system domaciczny:
Antykoncepcja domaciczna po założeniu do jamy macicy uwalnia do organizmu hormon - lewonorgestrel ze stałą prędkością, w bardzo niewielkich ilościach. Powoduje to takie zmiany w śluzówce macicy, że utrudnione jest zagnieżdżenie się tam zapłodnionej komórki jajowej. Pod wpływem hormonu następuje zagęszczenie śluzu w kanale szyjkowym dlatego nasienie nie może się dostać do macicy, aby zapłodnić komórkę jajową. Zmniejsza się też ruchliwość plemników. Mirena ma także zastosowanie w leczeniu nadmiernych krwawień miesiączkowych (znaczne zmniejszenie ich obfitości już po trzech miesiącach). U niektórych kobiet krwawienie miesiączkowe może nawet okresowo zaniknąć, łagodzi również bóle miesiączkowe. Nie zaleca się stosowania systemu jako metody antykoncepcyjnej u młodych kobiet, które dotychczas nie rodziły. Przed założeniem systemu lekarz przeprowadzi badanie, włącznie z badaniem narządów miednicy mniejszej, badaniem piersi i badaniem cytologicznym. Lekarz powinien także wykluczyć ciążę i choroby przenoszone drogą płciową. Infekcje dróg rodnych powinny zostać wyleczone przed założeniem systemu. Lekarz określi położenie macicy i wielkość jamy macicy. Nie należy zakładać mireny, jeżeli podejrzewa się lub stwierdza którykolwiek z niżej wymienionych przypadków: ciążę , istniejące lub nawracające stany zapalne, infekcje macicy po poronieniu w ciągu ostatnich 3 miesięcy, dysplazja (nieprawidłowości w budowie) nabłonka szyjki macicy, nowotwór lub podejrzenie nowotworu szyjki lub trzonu macicy, niezdiagnozowane krwawienia z dróg rodnych, wrodzone lub nabyte nieprawidłowości w szyjce lub jamie macicy, jak np. mięśniaki zniekształcające jamę macicy, ostre schorzenia wątroby lub nowotwór wątroby, nadwrażliwość na jakikolwiek ze składników systemu Mirena.
Więcej na www.mirena.pl
Dopochwowy pierścień - system NuvaRing:
NuvaRing to dopochwowy system o działaniu antykoncepcyjnym. Jest obecnie jedną z najnowocześniejszych metod antykoncepcji. Podstawowym mechanizmem działania antykoncepcyjnego preparatu jest zahamowanie owulacji i zagęszczenie śluzu szyjkowego (czyni go nieprzepuszczalnym dla plemników). Pacjentka umieszcza samodzielnie NuvaRing a następnie pozostawia go w pochwie przez okres 3 tygodni. Przed rozpoczęciem stosowania systemu należy przeprowadzić pełne badnie, obejmujące wywiad lekarski, badanie ginekologiczne i wywiad internistyczny oraz wykluczyć ciążę. Stosowanie tamponów nie wpływa na skuteczność antykoncepcyjną systemu; w niektórych przypadkach, podczas usuwania tamponu pierścień może wypaść. NuvaRing jest elastyczny i po założeniu przez pacjentkę dopasowuje się do ścian pochwy ulegając niewielkiemu rozciągnięciu po umieszczeniu w pochwie. Pierścień należy usunąć po 3 tyg. stosowania, w tym samym dniu tygodnia i o tej samej porze dnia, o której był założony. Przerwa w stosowaniu systemu wynosi 7 dni, w tym czasie, zazwyczaj po upływie 2-3 dni od usunięcia systemu powinno wystąpić krwawienie z odstawienia ("miesiaczka"). Po 7 dniach należy założyć kolejny pierścień. W pierwszym cyklu stosowania systemu należy założyć pierścień w pierwszym dniu krwawienia miesiączkowego. Można także rozpocząć stosowanie systemu między 2. a 5. dniem cyklu, jednak wtedy przez pierwsze 7 dni stosowania systemu należy stosować dodatkową barierową metodę antykoncepcji (prezerwatywa). Nadwrażliwość na składniki systemu, zakrzepica żylna występująca obecnie lub w przeszłości (zakrzepica żył głębokich, zatorowość płucna), zakrzepica tętnicza występująca obecnie lub w przeszłości (udar naczyniowy mózgu, zawał mięśnia sercowego) lub objawy zapowiadające zakrzepicę (np. dławica piersiowa, przemijający napad niedokrwienny), predyspozycje do występowania zakrzepicy żył lub tętnic, migrena z ogniskowymi objawami neurologicznymi w wywiadzie, cukrzyca ze zmianami naczyniowym, zapalenie trzustki występujące obecnie lub w przeszłości, ciężka choroba wątroby obecnie lub w przeszłości (do czasu powrotu parametrów czynności wątroby do normy), nowotwór wątroby (łagodny lub złośliwy) stwierdzony obecnie lub w wywiadzie, obecność lub podejrzenie złośliwych nowotworów narządów rodnych lub piersi, zależnych od hormonów płciowych, niewyjaśnione krwawienia z dróg rodnych, karmienia piersią. (informacja producenta)
Antykoncepcja w trakcie laktacji: Azalia
Doustny preparat antykoncepcyjny zawierający tylko progestagen - dezogestrel. Może być stosowany w czasie karmienia piersią i u kobiet, które nie mogą bądź nie chcą stosować estrogenów. Działanie antykoncepcyjne preparatu polega przede wszystkim na hamowaniu owulacji oraz zwiększaniu lepkości śluzu znajdującego się w szyjce macicy. Przed rozpoczęciem stosowania systemu należy przeprowadzić pełne badnie, obejmuące wywiad lekarski (w tym wywiad rodzinny), badania ginekologiczne i internistyczne oraz wykluczyć ciążę. Przeciwwskazania: nadwrażliwość składniki preparatu, ciąża lub jej podejrzenie, czynna choroba zakrzepowo-zatorowa żył, ciężkie choroby wątroby (występujące obecnie lub w przeszłości) do czasu uzyskania prawidłowych wyników testów czynnościowych wątroby, nowotwory progestagenozależne, krwawienie z dróg rodnych o nieznanej etiologii. Preparat należy przyjmować doustnie, raz dziennie o tej samej porze dnia przez 28 kolejnych dni. Przyjmowanie tabletek z następnego opakowania należy rozpocząć następnego dnia po zakończeniu poprzedniego opakowania. Rozpoczęcie stosowania preparatu: jeżeli przez ostatni miesiąc pacjentka nie stosowała żadnej hormonalnej metody antykoncepcyjnej - pierwszą tabletkę należy przyjąć w pierwszym dniu cyklu (w pierwszym dniu krwawienia miesiączkowego), przyjmowanie tabletek można również rozpocząć między 2 a 5 dniem cyklu, jednak w tym przypadku należy zastosować dodatkową metodę antykoncepcji przez pierwszych 7 dni przyjmowania tabletek w pierwszym cyklu (informacja producenta).
Plaster antykoncepcyjny - preparat EVRA
To wygodna metoda antykoncepcji hormonalnej, w postaci plastra przyklejanego jeden raz w tygodniu. Evra to cienki, beżowy plaster w kształcie kwadratu. Preparat nosi się przyklejony na ciele przez 1 tydzień. Preparat można nosić w czterech okolicach ciała: na pośladkach, podbrzuszu, górnej części tułowia lub na zewnętrznej części ramienia. Preparat działa poprzez hamowanie wydzielania gonadotropin w następstwie działania estrogenowego i progestagenowego etynyloestradiolu i norelgestrominu. Podstawowym mechanizmem działania jest zahamowanie jajeczkowania, ale do działania antykoncepcyjnego mogą przyczyniać się także zmiana właściwości śluzu szyjkowego oraz zmiany w endometrium. Przed rozpoczęciem stosowania systemu należy przeprowadzić pełne badanie, obejmujące wywiad lekarski (w tym wywiad rodzinny), badania ginekologiczne i wywiad internistyczny oraz wykluczyć ciążę, nadwrażliwość na substancje czynne lub którykolwiek ze składników pomocniczych preparatu. Zakrzepica żylna obecnie lub w wywiadzie, z wystąpieniem lub bez zatorowości płucnej, zakrzepica tętnicza obecnie lub w wywiadzie (np. zaburzenia krążenia mózgowego, zawał mięśnia sercowego, zakrzepica tętnicy siatkówki) lub objawy zapowiadające zakrzepicę (np. dławica piersiowa, przejściowy atak niedokrwienny), migrena z aurą ogniskową. obecność poważnych lub licznych czynników ryzyka wystąpienia zakrzepicy tętniczej: ciężkie nadciśnienie tętnicze (utrzymujące się ciśnienie tętnicze krwi 160/100 mm Hg lub więcej), cukrzyca ze zmianami naczyniowymi. Możliwość występowania wrodzonej predyspozycji do rozwoju zakrzepicy żylnej lub tętniczej, jak upośledzona aktywacja białka C, niedobór antytrombiny III, niedobór białka C, niedobór białka S, hiperhomocysteinemia, występowanie przeciwciał przeciwfosfolipidowych (przeciwciała przeciwkardiolipinowe, antykoagulant toczniowy). Rozpoznany rak piersi lub podejrzenie raka piersi, rak endometrium lub inny nowotwór estrogenozależny. Zaburzenia czynności wątroby zależne od ostrych lub przewlekłych chorób miąższu wątroby, gruczolak lub rak wątroby. Niezdiagnozowane nieprawidłowe krwawienie z dróg rodnych. (informacja producenta).
Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne:
Pigułka antykoncepcyja jest najpowszechniejszą obecnie metodą antykoncepcyjną. Wszystkie tabletki zawierają etynyloestradiol i składnik progestagenny w różnych dawkach w zależności od ich typu i rodzaju. Podawanie jednocześnie obu typów hormonów daje efekt w postaci blokowania owulacji, zagęszczania śluzu szyjkowego oraz zmiany budowy endometrium. Tabletki jednofazowe (monofazowe) - wszystkie tabletki w opakowaniu zawierają taką samą ilość hormonów, np. niskodawkowe z 20 mikrogramami etynyloestradiolu: Harmonet, Logest, Mercilon, Novynette, Yasminelle, tabletki z 30 i więcej mikrogramiami etynloestradiolu: Cilest, Microgynon, Rigevidon, Stediril, Yasmin. Tabletki dwu i trójfazowe - w opakowaniu znajdują się dwa lub trzy rodzaje tabletek z różną zawartością hormonów. Środkowa seria zawiera najczęściej zwiększoną dawkę estrogenów, a kolejne serie zawierają coraz większe dawki progestagenów (Milvane, Triquilar) Zalety: bardzo wysoka skuteczność antykoncepcyjna, metoda prosta i wygodna w użyciu, wysoka odwracalność efektu antykoncepcyjnego - już od następnego cyklu, zmniejszenie obfitości krwawień miesiączkowych oraz dolegliwości bólowych toważyszących miesiaczce, zmniejszenie ryzyka wystąpienia ciąży ektopowej i torbieli jajnika, zmniejszenie ryzyka wystąpienia raka jajnika, raka endometrium (błony śluzowej macicy), oraz nowotworów łagodnych piersi, zmniejszenie częstości występowaniu zapaleń miednicy mniejszej (PID). Cykl miesiączkowy staje się regularny. Wady: relatywnie częste zmniejszenie popędu sksualnego (libido), możliwość wystąpienia skutków ubocznych i związanych z nimi działań niepożądanych, możliwość obniżenia skuteczności podczas przyjmowania niektórych leków. Tabletki nie chronią przed chorobami przenoszonymi drogą płciową, konieczność regularnego przyjmowania, zwiększenie ilości i częstości kontaktów seksualnych zwiększa ryzyko infekcji HPV, a to z kolei może zwiększać ryzyko raka szyjki macicy (nie sama pigułka, ale ewentualna zmiana zachowań seksualnych). Przeciwwskazania: ciąża, nadciśnienie tętnicze, choroba zatorowo-zakrzepowa u pacjentki lub jej przebycie, choroba niedokrwienna serca, choroby układu krążenia u pacjentki i w rodzinie, choroby wątroby i zaburzenia jej funkcji, (zapalenie, marskość, stłuszczenie), zaawansowana lub długotrwała cukrzyca,bóle migrenowe powodujące ogniskowe objawy neurologiczne, krwawienia z dróg rodnych z nie znanych przyczyn, długotrwałe unieruchomienie, planowane zabiegi chirurgiczne, palenie papierosów - szczególnie u pacjentek po 35 roku życia.